Wantrouwen, Argwaan en de Media
Onder deze titel werd tijdens een livestream sessie van Het Grote Interview Theater, van journalist Frénk van der Linden en NOS redacteur Freddy van Thijn op 1 februari jl., een onderzoek besproken over het vertrouwen van het Nederlandse publiek in de media. Hoogleraar Irene Costera Meijer van de VU Amsterdam en onderzoeksbureau Motivaction is gevraagd te onderzoeken hoe geïnteresseerd het publiek is in nieuws, waar het publiek zijn nieuws vandaan haalt en in hoeverre men vertrouwen heeft in de informatie.
Is er, zoals vaak wordt beweerd, sprake van een toenemend wantrouwen ten opzichte van de media?
Het onderzoek bestrijkt de nieuwsprogramma’s op radio en tv, de kranten en weekbladen en de sociale media. Het centrale thema van het onderzoek betrof de vraag
in welke mate burgers geïnteresseerd zijn in het nieuws zoals dat op TV, website, radio, kranten en in talkshows wordt gepresenteerd, welke nieuwsbronnen zij raadplegen en vertrouwen, en in welke mate de afzender (nieuwsprogramma’s en journalisten) van invloed is op de geloofwaardigheid van het gepresenteerde nieuws.
Enkele van de meest uitgesproken resultaten van het Motivaction/VU onderzoek:
- Alhoewel het nog niet zo slecht is gesteld met het vertrouwen van het publiek in het nieuws, blijkt dat vooral onder jonge mensen het vertrouwen lager is: 45% van 18-24 jarigen is het oneens met de stelling: ”Ik denk dat het nieuws in Nederland meestal wel te vertrouwen is.” Tegenover 33% van alle ondervraagden
- Personen die veel vertrouwen in het nieuws hebben, hebben over het algemeen een wat hoger inkomen en een wat hogere opleiding. Als het gaat om de politieke voorkeur valt op dat deze personen relatief gezien vaker zeggen PvdA, VVD, D66 GroenLinks of CDA te gaan stemmen bij de verkiezingen op 17 maart a.s.
- Personen die weinig vertrouwen in het nieuws hebben, hebben over het algemeen een lager inkomen en een midden opleiding. Bovendien zijn ze vaker wat jonger. Politieke partijen zoals PVV, FvD en SGP en in mindere mate SP en PvdD, genieten relatief gezien vaker de politieke voorkeur.
- In vergelijking met een jaar geleden volgt men nu vaker het nieuws. Vooral personen die veel vertrouwen hebben in het nieuws checken meerdere keren per dag het nieuws
- Het NOS Journaal en NPO radio 1 scoren hoog als het gaat om de vraag waar men het nieuws vandaan haalt, Facebook en Twitter scoren laag.
- Complottheorieën worden vooral geloofd door jong volwassenen en personen met weinig vertrouwen in het nieuws
- Personen die veel vertrouwen in het nieuws hebben, vinden dat er minder aandacht moet uitgaan naar de alternatieve theorieën, terwijl personen die Weinig vertrouwen in het nieuws hebben en (in mindere mate) jongeren, vinden dat hier meer aandacht naar uit moet gaan.
- de afzender van het nieuws, het nieuwsprogramma of nieuws “merk” en de persoon die het zegt of opschrijft, heeft ook veel invloed op de mate van vertrouwen in het nieuws.
Op de vraag: “Welke bronnen maken zich het meest schuldig aan het verspreiden van bewust onjuiste, misleidende en/of eenzijdige gegevens?” zegt de meerderheid (59%) dat dit “activisten” zijn. Facebook en Twitter scoren ook hier hoog (58% resp. 48%).
De meest populaire nieuwsbron is, dat mag toch wel enigszins verrassend heten, de TV:
Vooral de kloof tussen ouder, hoogopgeleiden en jongere laag opgeleiden is opvallend. Dit resultaat komt overeen met de uitkomst van de 2021 Edelman Trust Barometer, die zelfs pessimistischer is, en spreekt van een “trust gap”:
With a growing Trust gap and trust declines worldwide, people are looking for leadership and solutions as they reject talking heads who they deem not credible. In fact, none of the societal leaders we track—government leaders, CEOs, journalists and even religious leaders—are trusted to do what is right, with drops in trust scores for all.
En zelfs van een trust “bubble”, die “uiteengespat is”:
TrustTalk had een interview met Steven Heywood, General Manager van Edelman Nederland (in Amsterdam). Het volledige interview met Steven Heywood zal op 21 februari a.s. op de TrustTalk podcast verschijnen. Een citaat uit het interview:
“The 2021 findings of the trust barometer show an alarming divergence in trust between two different groups of people. When we look into the survey, we think about two different types of audience. First of all, we call the general population. So that’s everyone we survey. And secondly, “informed publics”. And that’s the audience that might be the kind of audience that listens to this podcast [bedoeld is de TrustTalk podcast].
It’s those that have got a good education, regularly follow the business news and tend to have a higher education and a higher income. So within that audience, we see much higher levels of trust than within the population overall. And that gap is only growing over time. This starts to create a situation where people are operating in different realities. And the pandemic is deep in this and highlights inequalities in the world, which are triggering a trust gap which is bigger than ever.”
Zie het volledige Motivaction/VU onderzoek:
Ook als PDF te downloaden